Po reformie walutowej (zwanej reformą Grabskiego) w 1924 roku w miastach i na wsiach województw centralnych i wschodnich zaczęły powstawać Kasy Stefczyka rozpowszechnione już wcześniej w Małopolsce. Wszystkie inicjatywy w tym zakresie łączył główny cel – walka z lichwą oraz działania na rzecz utrzymania polskiego stanu posiadania i rozwoju społeczeństwa polskiego.
W roku 1927 grupa inicjatywna w Łomazach na czele z Hipolitem Rudzkim ówczesnym wójtem powołała Radę Nadzorczą i Zarząd, który zgłosił do Sądu Okręgowego w Lublinie zarejestrowanie Kasy Stefczyka z nieograniczoną odpowiedzialnością. Siedzibą Kasy były pomieszczenia w budynku parafialnym.
Jej członkowie, a mogły nimi być osoby po 21 roku życia, odpowiadali za zobowiązania pieniężne swoim majątkiem. Ustalono, że jeden udział członkowski wynosi 10 złotych a wpisowe 2 złote. Bycie członkiem Kasy było zaszczytem a pełnienie funkcji społecznie wręcz wyróżnieniem. Działalność kasy spółdzielczej w tym okresie przyczyniła się do rozwoju rolnictwa, drobnego rzemiosła i usprawnienia obiegu pieniądza na tym terenie.
Walne Zgromadzenie podjęło uchwałę o przystąpieniu Kasy w charakterze członka do Centralnej Kasy Spółdzielni Rolniczych. Kasa po założeniu przeżywała krótki okres koniunktury, który niestety po roku 1929 przechodzi w kryzys gospodarczy. W roku 1935 Kasę Stefczyka przeniesiono z dotychczasowych pomieszczeń do własnego budynku, co znacznie poprawiło warunki pracy.
Wszystkich członków, a szczególnie samorządowców cechowała uczciwość i lojalność, a przede wszystkim dyscyplina społeczna. Nie było mowy o żadnych ekwiwalentach za posiedzenia Zarządu bądź Rady a organy te w celu podjęcia decyzji musiały spotykać się często np. Zarząd w zasadzie raz w tygodniu i było to najczęściej w niedzielę po sumie.
Z większymi lub mniejszymi trudnościami Kasa przetrwała do roku 1939. Po wybuchu II wojny światowej po ustąpieniu Armii Czerwonej z tych terenów i zajęciu ich przez władze okupacyjne III Rzeszy nastąpiły represje wobec polskich organizacji, szczególnie wobec działaczy samorządowych. Obowiązywał zakaz prowadzenia działalności samorządowej, kulturalnej, oświatowej. Początkowo działalność Kasy Stefczyka ograniczała się do wypłat należności za płody rolne itp. Niemniej jednak przez okres okupacji jej działalność faktycznie była zawieszona.
Działalność została wznowiona w roku 1946 z uwagi na to, że w okresie okupacji nie była prowadzona żadna działalność Kasa znalazła się w kłopotach finansowych. Aby móc rozpocząć działalność podjęta została decyzja o sprzedaży połowy budynku biurowego będącego jej własnością.
Kasa nie miała osobowości prawnej ani udziałowców i podporządkowana była Gminnej Spółdzielni. Zasilanie w gotówkę oraz odprowadzanie nadwyżek finansowych dokonywano przez Narodowy Bank Polski Oddział w Białej Podlaskiej. Taka sytuacja trwała do roku 1950, kiedy to Zgromadzenie założycieli powołało do życia Gminną Kasę Spółdzielczą w Łomazach, która została wpisana do rejestru spółdzielni. Członkowie odpowiadali do wysokości udziału (a nie jak w Kasie Stefczyka własnym majątkiem). Ustalono, że wielkość udziału członkowskiego będzie wynosić 1000 złotych. Do zadań Gminnej Kasy Spółdzielczej należało gromadzenie środków pieniężnych w formie wkładów oszczędnościowych na rzecz PKO i udzielanie kredytów dla rolników. Pod koniec roku 1950 Gminna Kasa Spółdzielcza zatrudniała 3 pracowników, zrzeszała 92 członków, na przestrzeni roku udzieliła 700 pożyczek, a działalność zamknęła zyskiem w kwocie 582 złote.
Pod koniec października 1951 roku nastąpiła wymiana pieniędzy w relacji 100 złotych – 1 złoty nowy, a kto posiadał oszczędności na książeczce otrzymywał 3 złote nowe. Istniały też pewne limity kwotowe do wymiany na rodzinę, a wyższe kwoty były opodatkowane. Jesienią 1956 roku zelektryfikowano miejscowość Łomazy i doprowadzono elektryczność do lokalu Kasy. Pozwoliło to na zlikwidowanie lamp naftowych i świec, zaczęto wprowadzać mechanizację prac księgowych. Pod koniec 1956 roku Kasa obsługiwała 1120 gospodarstw wiejskich.
Zmiany „październikowe” w Polsce przynoszą również zmiany w spółdzielczości. Na początku 1957 roku odbyło się nadzwyczajne Walne Zgromadzenie, na którym uchwalono nowy statut i przyjęto zmianę nazwy na „Kasę Spółdzielczą”. Nowy statut przywracał prawo prowadzenia samodzielnej działalności oszczędnościowej, otwierania książeczek oszczędnościowych i rachunków oszczędnościowo rozliczeniowych. Rozszerzono ideę oszczędzania wśród młodzieży (powstały Szkolne Kasy Oszczędności). W latach następnych wraz ze wzrostem terenu działania wzrósł zakres kredytowania np. Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” i drobnego rzemiosła. Kasa Spółdzielcza na mocy uchwały Walnego Zgromadzenia w 1961 roku stała się członkiem Związku Spółdzielni Oszczędnościowo – Pożyczkowych w Warszawie (SOP).
Zebranie Przedstawicieli w 1972 roku zmieniło nazwę na „Bank Spółdzielczy w Łomazach”.
Z dniem l czerwca 1975 roku wchodzi w życie dwustopniowy podział administracyjny kraju na gminy i województwa (49 województw). 1 lipca 1975 roku z połączenia Banku Rolnego i Centralnego Związku Spółdzielni Oszczędnościowo-Pożyczkowych powstaje Bank Gospodarki Żywnościowej, który pełni rolę centrali banków spółdzielczych.
W tym czasie Bank Spółdzielczy w Łomazach przejął dotychczasowe zadania byłego Banku Rolnego w zakresie kredytowania całokształtu nakładów w rolnictwie. Udzielano kredytów inwestycyjnych na budownictwo inwentarskie, składowe, mieszkaniowe, zakup ciągników, maszyn rolniczych itp. Na obsługiwanym przez Bank terenie nastąpił znaczny rozwój gospodarstw rolnych. Sprzyjająca polityka rolna spowodowała zmianę oblicza wsi, umaszynowienia gospodarstw rolnych, poprawę warunków mieszkaniowych.
W 1980 roku Bank Spółdzielczy w Łomazach rozpoczął budowę nowego budynku, w którym aktualnie znajduję się jego siedziba.
W strukturze BGŻ Bank Spółdzielczy w Łomazach pozostawał do roku 1994. Jednak już w 1990 roku aktywnie uczestniczył w procesie tworzenia niezależnej od Banku Gospodarki Żywnościowej struktury jaką był Bank Unii Gospodarczej w Warszawie. Bank Spółdzielczy w Łomazach był jego akcjonariuszem założycielem. Taki stan rzeczy nie znajdował w tamtym czasie aprobaty ze strony BGŻ. Niemniej jednak Zarząd Banku Spółdzielczego przejawiał dużą wolę zrzeszenia się w strukturze niezależnej. BUG S. A. otrzymał dnia 20 maja 1991 roku oficjalną decyzję Prezesa Narodowego Banku Polskiego o jego utworzeniu.
Ustawa z dnia 24 czerwca 1994 roku o restrukturyzacji banków spółdzielczych i Banku Gospodarki Żywnościowej podzieliła banki na dwie grupy tj. te uprzywilejowane, czyli zrzeszone w strukturach BGŻ i bez przywilejów w postaci zwolnień podatkowych, obligacji Skarbu Państwa przeznaczonych na restrukturyzację.
Bank Spółdzielczy w Łomazach wybrał drugą grupę tj. zrzeszenie w strukturze niezależnej jaką był tworzony od podstaw Bank Unii Gospodarczej S.A. w Warszawie. Z perspektywy minionego okresu Bank ten potwierdza słuszność przyjętych w tamtym czasie rozwiązań i postawy organów samorządowych.
Faktyczne zrzeszenie się Banku Spółdzielczego w Łomazach z Bankiem Unii Gospodarczej S. A. w Warszawie nastąpiło w dniu 10 sierpnia 1992 roku. w tym czasie bank rozwijał się bardzo dynamicznie, znacznie rozszerzając zakres swoich usług, zwiększając fundusze własne. W tym czasie nastąpiła pełna informatyzacja Banku.
Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 roku o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających nałożyła na banki regionalne i zrzeszające obowiązek zwiększenia funduszy własnych do poziomu 20 min euro do dnia 31 grudnia 2003 roku. Z uwagi na to, że żaden z banków regionalnych i zrzeszających nie był w stanie samodzielnie osiągnąć tego wymogu kapitałowego rozpoczęły się procesy konsolidacyjne. W ich wyniku powstał Bank Polskiej Spółdzielczości S.A. w Warszawie, w skład którego weszły następujące banki zrzeszające i regionalne: Bank Unii Gospodarczej S. A. w Warszawie, Gospodarczy Bank Południowo – Zachodni S. A. we Wrocławiu, Lubelski Bank Regionalny S.A. w Lublinie, Warmińsko – Mazurski Bank Regionalny S.A. w Olsztynie, Małopolski Bank Regionalny S.A. w Krakowie, Rzeszowski Bank Regionalny S.A. w Rzeszowie, Dolnośląski Bank Regionalny S.A. we Wrocławiu.
Tym samym bank spółdzielczy w Łomazach w wyniku dokonanych połączeń jest zrzeszony z bankiem Polskiej Spółdzielczości S.A. Będąc jednocześnie jego akcjonariuszem posiada udziały w wysokości 844 tyś. złotych. Umowa zrzeszeniowa z BPS S.A. podpisana została w Warszawie w dniu 18 maca 2002 roku. Ma ona na celu wzajemną pomoc i współpracę w realizacji zadań statutowych, rozwój i doskonalenie działalności bankowej, obronę interesów ekonomicznych i prawnych Banku Spółdzielczego. Zawierając umowę strony działały w oparciu o ustawę Prawo Bankowe, ustawę z dnia 7 grudnia 2000 roku o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających, statut banku zrzeszającego oraz statut banku zrzeszonego. Umowa ta została zawarta na czas nieokreślony z możliwością jej rozwiązania przez każdą ze stron z zachowaniem 6 – miesięcznego okresu wypowiedzenia. Taki stan rzeczy spowodował, że Bank stał się silnym kapitałowo, mającym perspektywy rozwoju co zaowocowało tym, że został zakwalifikowany przez Komisję Nadzoru Bankowego do samodzielnego funkcjonowania i występowania w roli Banku przyłączającego w odniesieniu do banków słabszych kapitałowo nie posiadających perspektyw samodzielnego rozwoju.
W przedmiotowej sprawie Bank Spółdzielczy w Łomazach pismem Narodowego Banku Polskiego Oddział Okręgowy w Siedlcach z dnia 29 sierpnia 1997 roku został zobligowany do włączenia się w procesy konsolidacyjne, mające na celu stworzenie większych i silniejszych kapitałowo banków.
W tym czasie nie istniały jeszcze wymogi kapitałowe, niemniej jednak Narodowy Bank Polski już analizował sytuację finansową banków. Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego pismem z dnia 17 września 1998 roku zobligował banki spółdzielcze do osiągnięcia do końca 1999 roku poziomu funduszy własnych w wysokości 300 tyś. zł.
Na mocy uchwały Zebrania Przedstawicieli Banku Spółdzielczego w Piszczac z dnia 24 marca 1999 roku oraz Zebrania Przedstawicieli Banku Spółdzielczego w Terespolu z dnia 18 marca 1999 roku. Z dniem 1 kwietnia 1999 na mocy uchwały Zebrania Przedstawicieli Banku Spółdzielczego w Łomazach z dnia 25 marca 1999 roku nastąpiło przyłączenie Banku Spółdzielczego w Piszczacu i Terespolu. Przyłączenie tych jednostek spowodowało wzmocnienie kapitałowe Banku Spółdzielczego w Łomazach i pozwoliło na efektywniejsze zagospodarowanie nadwyżki środków, głównie na działalność kredytową.
Z dniem l stycznia 2001 Bank Spółdzielczy w Łomazach na mocy uchwały Zebrania Przedstawicieli z dnia 14 grudnia 2000 roku dokonał przyłączenia kolejnych jednostek tj. Banku Spółdzielczego w Rokitnie na mocy uchwały Zebrania Przedstawicieli z dnia 26 listopada 2000 roku i Banku Spółdzielczego w Sławatyczach na mocy uchwały Zebrania Przedstawicieli z dnia 8 grudnia 2000 roku.
Ostateczny proces łączeniowy dokonany przez Bank Spółdzielczy w Łomazach zakończył się na Zebraniu Przedstawicieli w dniu 28 grudnia 2001 roku po podjęciu uchwał o przyłączeniu z dniem 1 stycznia 2002 roku Banku Spółdzielczego w Kodniu stosowanie do uchwały Zebrania Przedstawicieli z dnia 27 grudnia 2001 roku oraz Banku Spółdzielczego w Leśnej Podlaskiej na mocy uchwały Zebrania Przedstawicieli z dnia 12 grudnia 2001 roku. Banki te posiadał następujące rozmiary działalności.
Po zakończeniu procesu konsolidacyjnego tj. na dzień 31 grudnia 2001 roku wszystkie pozycje bilansowe Banku Spółdzielczego w Łomazach wzrosły, co było sytuacją naturalną. Wszystkie procesy łączeniowe Banków przyłączanych oraz spowodowane tym zmiany w strukturze Banku Spółdzielczego w Łomazach zostały zarejestrowane w Sądzie Rejonowym w Lublinie, XI Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego.
Stan funduszy własnych Banku na dzień 31 grudnia 2005 wynosił 5.881 tyś. zł tj. ok. 1500 tyś. euro, czyli wielkość wymagana na dzień 31 grudnia 2007 została już osiągnięta, a osiągane przez Bank wyniki finansowe pozwalają przypuszczać, że w kolejnych latach z podziału nadwyżki bilansowej będą dokonywane odpisy na fundusze własne.
Bank Spółdzielczy w Łomazach po zakończeniu procesu łączeniowego stał się silną, samodzielną jednostką, spełniającą wymogi kapitałowe określone przez ustawę z dnia 7 grudnia 2000 roku o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających działającą na terenie obejmującym 7 gmin w powiecie bialskim:
- Łomazy
- Piszcząc
- Terespol
- Rokitno
- Sławatycze
- Leśna Podlaska
- Kodeń.